﴿۱۹۹﴾ فَقَرَأَهُ عَلَيْهِمْ مَا كَانُوا بِهِ مُؤْمِنِينَ 

و او آنرا برايشان مي‏خواند به آن ايمان نمي‏آوردند. 

فرمود ما شما را كه بدون سرمايه خلق نكرديم ما شما را با سرمايه اوّليه خلق كرديم (يك) اين حرفهاي ما هم هماهنگ با زبان فطرت شماست (دو) به شما گفتيم سرمايه را داديم كالا را مي‌دهيم با اين تجارت كنيد ﴿هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلَي تِجَارَةٍ تُنجِيكُم مِنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ﴾، يك عدّه ﴿يَرْجُونَ تِجَارَةً لَن تَبُورَ : اميد به تجارتى بسته‏ اند كه هرگز زوال نمى ‏پذيرد﴾[23] (چهار) يك عدّه متأسفانه ﴿فَمَا رَبِحَتْ تِجَارَتُهُمْ: (اين) تجارت براي آنها سودي نداده ﴾

به شما روحي دادم كه اين روح مستوي‌الخِلقه است نقصي در او نيست ﴿وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا﴾[25] ممكن است دست و پاي كسي كج و معوج باشد ولي روح افراد اين‌چنين نيست.

خب سؤال: استواي خلقت روح به چيست؟ روحي كه مجرّد است دست و پا ندارد مستوي‌الخلقه است يعني چه؟

معناي تسويه و استواي آفرينش روح اين است ﴿فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا- سپس پليدكارى و پرهيزگارى‏ اش را به آن الهام كرد ﴾ من اين روح را با سرمايه خلق كردم اين مي‌فهمد ظلم بد است اين مي‌فهمد عدل خوب است اين كودك چرا از ظلم بدش مي‌آيد گريه مي‌كند چرا از نوازش و عدل و احسان خوشش مي‌آيد مي‌خندد براي اينكه داراي سرمايه است اين‌چنين نيست كه او لوح نانوشته باشد

وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا ﴿۷﴾ و سوگند به نفس آدمي و آن كس كه آن را منظم ساخته، (۷)

فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا ﴿۸﴾ سپس فجور و تقوا (شر و خير) را به او الهام كرده است (۸)

ما اين سرمايه را به او داديم حالا اين سرمايه را بايد بگيرد و تحصيل كند و بالا بيايد

 يك بيان نوراني از حضرت امير(سلام الله عليه) است كه شيطان اولاً اِحرام مي‌بندد همين حرامي  احرام مي‌بندد تا وارد قلب بشود به استناد همان آيه ﴿إِنَّ الَّذِينَ اتَّقَوْا إِذَا مَسَّهُمْ طَائِفٌ مِنَ الشَّيْطَانِ تَذَكَّرُوا فَإِذَا هُم مُبْصِرُونَ: پرهيزكاران هنگامي كه گرفتار وسوسه‏ هاي شيطان شوند به ياد (خدا و پاداش و كيفر او) مي‏افتند و (در پرتو ياد او راه حق را مي‏بينند و) بينا مي‏گردند. ﴾[37] افرادي كه بينا هستند اهل بصيرتاند و عقلشان تام است اينها هميشه كشيك مي‌دهند مراقباند ديگر، مي‌بينند اين كسي كه احرام بست و دارد طواف مي‌كند دور كعبه دل اين حرامي است ﴿إِذَا مَسَّهُمْ طَائِفٌ مِنَ الشَّيْطَانِ تَذَكَّرُوا فَإِذَا هُم مُبْصِرُونَ: طائف: طواف كننده﴾ با استعاذه به هر وسيله است شيطان را طرد مي‌كنند اين كعبه را و اين حرم و اين حريم را حفظ مي‌كنند اما بيگانه‌اي كه غافل است مي‌بيند همين حرامي احرام بسته دارد اطراف كعبه دل طواف مي‌كند ﴿طَائِفٌ مِنَ الشَّيْطَانِ﴾ تا ببيند چه وقت در كعبه باز مي‌شود وقتي وارد كعبه دل شد اين بيان نوراني حضرت امير بود در نهج‌البلاغه كه اولاً آشيانه مي‌سازد مرغي كه بخواهد جايي تخم‌گذاري بكند آشيانه مي‌سازد, آشيانه مي‌سازد فَباض» آنجا بيضه و تخم‌گذاري مي‌كند و فَرَّخَ» اين بيضه و اين تخم را به صورت جوجه در مي‌آورد وقتي آشيانه ساخت، تخم‌گذاري كرد و اين تخمها را جوجه كرد، و دَّبَّ و دَرَج» اينكه مي‌بينيد بعضيها هيچ آرامش ندارند نه در نماز نه در غير نماز خاطرات از اين طرف از آن طرف مي‌لولد اين دَبيبِ وساوس شيطاني است دَبَّ يعني دابّه‌گونه يعني همين طور كه مي‌بينيد يك مرغ اين طرف و آن طرف مي‌كند يك بچه اين طرف و آن طرف مي‌كند اين را مي‌گويند دابّه, دبّ يعني دابّه‌گونه فضاي قلب را گرفته و دَرَج» اين دابّه‌ها اين دارجها كلّ فضاي ذهن را آشفته مي‌كنند وقتي كه آشفته كردند فضاي دل را مسخّر كردند تمام اين نيروها را تسخير مي‌كنند وقتي تسخير كردند آن‌گاه فَنظر بأعينهم و نَطَق بألسنتهم»[38] آنجا ذات اقدس الهي مي‌فرمايد: كنت سمعه . و بصره»[39] كذا و كذا, اينجا هم صار الشيطان سمعه و بصره» فَنظر بأعينهم» از آن به بعد شيطان با چشم اينها نگاه مي‌كند چون اينها را به بند كشيده ديگر و نَطَق بألسنتهم» در بعضي از بياناتي كه به وجود مبارك حضرت امير اعتراض كردند كه اين در خطبه ديگر است حضرت فرمود شيطان با زبان تو حرف زد[40] گاهي انسان, شيطاني سخن مي‌گويد شيطاني عمل مي‌كند.

خطبه 7 نهج البلاغه

اتَّخَذُوا الشَّيْطَانَ لِأَمْرِهِمْ مِلَاكاً وَ اتَّخَذَهُمْ لَهُ أَشْرَاكاً فَبَاضَ وَ فَرَّخَ فِي صُدُورِهِمْ وَ دَبَّ وَ دَرَجَ فِي حُجُورِهِمْ فَنَظَرَ بِأَعْيُنِهِمْ وَ نَطَقَ بِأَلْسِنَتِهِمْ فَرَكِبَ بِهِمُ اَّلَلَ وَ زَيَّنَ لَهُمُ الْخَطَلَ، فِعْلَ مَنْ قَدْ شَرِكَهُ الشَّيْطَانُ فِي سُلْطَانِهِ وَ نَطَقَ بِالْبَاطِلِ عَلَى لِسَانِه.

شناخت پيروان شيطان:

منحرفان، شيطان را معيار كار خود گرفتند، و شيطان نيز آنها را دام خود قرار داد و در دل هاى آنان تخم گذارد، و جوجه هاى خود را در دامانشان پرورش داد. با چشم هاى آنان مى نگريست و با زبان هاى آنان سخن مى گفت. پس با يارى آنها بر مركب گمراهى سوار شد و كردارهاى زشت را در نظرشان زيبا جلوه داد، مانند رفتار كسى كه نشان مى داد در حكومت شيطان شريك است و با زبان شيطان، سخن باطل مى گويد

﴿۱۵۷﴾ فَعَقَرُوهَا فَأَصْبَحُوا نَادِمِينَ

﴿۱۵۶﴾ وَلَا تَمَسُّوهَا بِسُوءٍ فَيَأْخُذَكُمْ عَذَابُ يَوْمٍ عَظِيمٍ

﴿۱۵۵﴾ قَالَ هَذِهِ نَاقَةٌ لَهَا شِرْبٌ وَلَكُمْ شِرْبُ يَوْمٍ مَعْلُومٍ